کاتالیست قطعه‌ایست در خودرو که نام آن را زیاد شنیده‌اید و احتمالا از تاثیر آن بر کاهش آلودگی هوا نیز کم و بیش آگاهید. این قطعه جادویی که در لوله اگزوز خودرو تعبیه می‌شود، تا ۹۰% گازهای سمی را بی‌اثر می‌کند. این عمل باعث می‌شود سهم خودرو از آلودگی هوا به حداقل برسد.
در حال حاضر کلیه خودروهای داخلی و خارجی مجهز به کاتالیست هستند، اما برخی از افراد به دلیل افزایش شتاب خودرو این قطعه را از خودرو حذف می‌کنند بی‌آنکه بدانند با این کار چه نقشی در افزایش آلودگی هوا خواهند داشت.
هر قطعه در خودرو عمری مفید دارد که پس از آن باید تعویض شود. کاتالیست نیز دارای عمری مفید معادل ۶۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ هزار کیلومتر است و پس از آن چنانچه تعویض نشود آلایندگی خودرو را ۵ برابر خواهد کرد.
کاتالیست علی‌رغم اهمیتی که در کاهش آلودگی هوا دارد تاثیری بر سیستم فنی و ایمنی خودرو ندارد، شاید به این دلیل است که افراد نسبت به تعویض به موقع آن اقدام نمی‌کنند.
گرانی این قطعه نیز میل به تعویض آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به گونه‌ای که در حال حاضر افراد محدودی در ایران کاتالیست خودروی خود را تعویض می‌کنند. اما باید این نکته را در نظر داشت که کاتالیست فرسوده موجب افزایش آلودگی هوا می‌شود. خودروسازان معتقدند تولید ۱۰۰درصدی این قطعه از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست. البته برخی از قطعه‌سازان اقدام به تولید این قطعه کرده‌اند که ۵۰ تا ۶۰ درصد آن در داخل کشور تولید می‌شود.
جالب است بدانید نمونه تقلبی این قطعه هم اکنون در بازار موجود است. کاتالیست تقلبی به دلیل ساختار پیچیده فیزیکی و شیمیایی این قطعه فاقد کارایی لازم است و تاثیری بر گازهای خروجی ندارد.
در حال حاضر با توجه به اهمیت کاهش آلودگی هوا در کلان شهرها، وجود کاتالیست در خودرو نیز مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است، به گونه‌ای که این نام ناآشنا دیگر برای مردم غریبه نیست و هر کس اطلاعاتی هرچند اندک از این قطعه دارد.
با این حال نکته جالب‌تر این است که طبق آمار ارائه شده در شهر تهران بیش از سه هزار خودرو کاتالیست فرسوده دارند. حالا تصور کنید اگر این خودروها نسبت به تعویض این قطعه اقدام کنند، این شهر به روزهای پاک خود بازنخواهد گشت؟