محور یا اکسل خودرو میله یا شفتی است که چرخها را میچرخاند و تمام وزن وسیله نقلیه را تحمل میکند. محورها از جمله اجزای ضروری در هر وسیله نقلیهای هستند و معمولاً در سه نوع اصلی: محور جلو، محور عقب و محور خرد وجود دارند.
اکسل چیست؟
یکی از اجزای اصلی در خودرو محورها یا شفتهای مرکزی هستند که به چرخها متصل میشوند. اکسلها معمولاً با چرخها میچرخند و از آنجایی که اکسل قدرتی را که چرخها را به حرکت در میآورد کنترل میکند، پس هر خودرویی برای کارکرد بهتر باید دارای محور باشد.
ماشین چند محور یا اکسل دارد؟
تعداد محور در خودرو به نوع وسیله نقلیه شما بستگی دارد. در بیشتر موارد اتومبیلها دارای دو محور برای چرخاندن چرخها هستند اما وسایل نقلیه بزرگتر که تعداد مسافر یا بار بیشتری حمل میکنند و چرخهای بیشتری دارند، ممکن است محورهای بیشتری داشته باشند. تشخیص تعداد محور در ماشین شما یا هر وسیله نقلیه دیگری که دارید آسان است. فقط کافی است از کنار به ماشین خود نگاه کنید، سپس جفت لاستیکها را بشمارید. اکثر خودروها در مجموع دارای چهار لاستیک یا دو مجموعه لاستیک هستند که یکی در جلو و دیگری در عقب است. هر دو مجموعه لاستیک برابر با دو محور است.
عوامل تعیین کننده نوع محور در خودرو
چندین عامل تعیین میکنند که یک خودرو به چه نوع محور یا اکسلی نیاز دارد، به عنوان مثال: الزامات فنی و مقدار نیروی تولید شده در تعیین نوع محور کمک زیادی میکند. برخی از خودروها دارای محورهای از پیش تعیین شده و از قبل طراحی شده در قالبهای استاندارد هستند و برخی دیگر اکسلهای سفارشی شدهای دارند که متناسب با نیاز و مشخصات خودرویی که دارید بر روی آن قرار میگیرند. اکسلهای سفارشی شده معمولاً برای خودرو بهترین عملکرد و کارایی را فراهم میکنند، زیرا کنترل شخصی شدهتری روی چرخها خواهید داشت. این محورها میتوانند سرعت و گشتاور چرخها را تا حد زیادی تنظیم کنند.
انواع اکسل در خودرو
- اکسل عقب: این نوع اکسل وظیفه انتقال نیرو به چرخهای محرک را بر عهده دارد. محور عقب در دو نیمه به نام نیم شفت قرار میگیرد و توسط دیفرانسیل به یکدیگر متصل میشود. در بیشتر موارد این محورهای عقب هستند که همیشه فعال هستند، به این معنی که با چرخهای خودرو میچرخند.
- اکسل جلو: این محور در جلوی خودرو قرار دارد و وظیفه کمک به فرمان و پردازش ضربههای ناشی از سطوح ناهموار جاده را بر عهده دارد. اکسلهای جلو از ۴ قسمت اصلی ساخته میشوند که عبارتند از: ستون یا میله فلزی، پین یا چهارشاخ گردان، صلیبی فلانچ، محور خرد پینیون و… محورهای جلو یا اکسلهای جلو در خودرو باید تا حد امکان محکم باشند و به همین دلیل است که معمولاً از فولاد کربنی یا فولاد نیکل ساخته میشوند.
- محور یا اکسل خرد: محورهای خرد به چرخهای جلوی خودرو متصل میشوند و شاه پینها این محورها را به محور جلو متصل میکنند.
انواع اکسل عقب در خودرو
- اکسل نیمه شناور: این نوع محور یا اکسل چرخها را به فلنج در قسمت بیرونی محور متصل میکند و آن را محکم نگه میدارد. از این نوع اکسل در خودروهای سنگین، کامیونهای سایز متوسط و پیکاپهای نیم تنی و سبک نیز استفاده میشود.
- اکسل عقب تمام شناور: این نوع محور به لطف دو بلبرینگ به طور موثر در جای خود شناور است و موقعیت خود را حفظ میکند. این نوع محور تنها برای انتقال گشتاور طراحی شده است و معمولاً در کامیونهای سایز متوسط تا بزرگ که ظرفیت بوکس بزرگتری دارند یا آنهایی که به طور گسترده از سیستم چهار چرخ متحرک استفاده میکنند استفاده میشود.
- اکسل شناور سه چهارم: این نوع محور پیچیدهتر از محور نیمه شناور، اما قابل اعتمادتر بوده است و به حفظ بهتر چرخها کمک میکند و نیروی رانش جانبی و گشتاور حرکتی را کنترل میکند.
انواع اکسل جلو
- اکسل جلوی مرده: این نوع اکسل به صورت ثابت در جای خود باقی میماند و با چرخها نمیچرخد. اکثر اکسلها و دیفرانسیلهای جلو مرده دارای محفظههایی هستند که از تماس آنها با آب یا خاک جلوگیری میکند.
- اکسل جلو زنده: برخلاف اکسل جلو مرده محورهای جلو زنده اما نیروی محرکه را از گیربکس به چرخهای جلو منتقل میکنند.
انواع اکسل خرد یا کوتاه
به طور کلی چهار نوع محور یا اکسل خرد وجود دارد:
- الیوت: در این نوع از اکسل از یک کینگ پین، یک یوغ و یک کاتر برای اتصال به محور جلو استفاده میشود.
- الیوت معکوس: این نوع اکسل دارای آرایش و ساختاری مخالف یک محور خرد الیوت یا استاندارد است.
- محور خرد L یا لاموئین: این نوع اکسل دارای یک دوک L شکل لاموئین استاندارد است.
- محور خرد لاموئین معکوس: این نوع محور دارای یک طرح مخالف با اکسل L لاموئین استاندارد است.
چگونه بفهمیم اکسل خودرو خراب شده است؟
از آنجایی که محورها برای عملکرد خودرو ضروری هستند، مهم است که آنها را به درستی به کار گیرید. با مشاهده علائم زیر میتوانید به خرابی اکسلها در خودروی خود مشکوک شوید:
- هنگامی که ماشین خود را در دنده قرار میدهید، صدای ناهنجار و بلندی میشنوید.
- هنگامی که با ماشین خود کار میکنید، لرزش محسوسی در خودرو میبینید.
- خودروی شما برای به جلو یا عقب حرکت کردن به مشکل برمیخورد.
- در مجاورت میل پروانه، در انتهای چرخ و… نشتی روغن مشاهده میشود.
- سایش ناهموار و نامتوازن لاستیکها دیده میشود.
- در کنترل فرمان مشکل وجود دارد.