سوپاپ چک یا شیر چک چیست؟

سوپاپ چک یک دستگاه ایمنی خودکار در خودرو است که به سیالات و گازها اجازه می‌دهد در یک جهت جریان داشته باشند و از جریان معکوس آن‌ها جلوگیری می‌کند. درون سوپاپ چک سیالات با فشار زیاد وارد دریچه ورودی می‌شوند، در آنجا یک کاور دیسک از روی جایگاه دریچه برداشته می‌شود و سیالات از قسمت خروجی خارج می‌شوند. تا زمانی که فشار برای باز نگه داشتن دیسک برقرار باشد، جریان به طور پیوسته ادامه می‌یابد. پس از افت فشار، درب دیسک به طور خودکار به جایگاه قبلی خود باز می‌گردد و جریان ورودی و خروجی قطع می‌شود.

به فشاری که دریچه را باز می‌کند فشار ترک خوردگی می‌نامند که بسته به اندازه، هدف و عملکرد شیر چک می‌تواند از psi3 تا si350 متغیر باشد. شیرهای چک یا سوپاپ چک در خودرو این اطمینان را ایجاد می‌کنند که گازها یا مایعات در جهت درست جریان داشته باشند و برای جلوگیری از نشت، آب بندی محکمی ایجاد می‌کنند. شیر چک همچنین با کنترل جریان مایعات، پمپ‌ها و کمپرسورها آن‌ها را از آسیب جدی محافظت می‌کند. نام شیر چک با توجه به کاربرد و نحوه ساخت آن تغییر می‌کند به عنوان مثال: شیر چک clack کلاک، شیر چک بدون بازگشت یا non-return، شیر چک احتباسی و شیر چک یک طرفه. صرف نظر از سادگی در طراحی و عملکرد آن‌ها این شیرها از جمله عوامل اساسی در حفاظت از پمپ‌ها، سیم‌های لوله کشی و حرکت سیال‌ها هستند.

انواع مختلف سوپاپ چک

انواع متفاوتی از شیرهای چک وجود دارد که برای کاربردهای متعدد مناسب هستند اگرچه عملکرد شیرهای چک (بدون توجه به کاربردی که دارند و در جایی که از آن‌ها استفاده می‌شود) یکسان است، اما انواع شیرهای چک بسته به سرعت جریان، گرانش محیط، دما، اندازه خط، فشار و سرعت جریان متفاوت است.

شیر چک نوسانی

رایج‌ترین شیر چک شیر چک نوسانی است این یک طراحی پرت کامل است که در آن دیسک در طول جریان سیال کاملاً از مسیر خارج می‌شود، جریان جهت‌دار با فشار خود دیسک را باز می‌کند و با ادامه جریان دیسک باز می‌ماند با کاهش یا توقف جریان دیسک با نیروی گرانش به حالت بسته در می‌آید. نکته قابل توجه درباره شیرهای چک این است که این شیرها ممکن است نویز داشته باشند، بنابراین باید سر و صدای آنها را مهار کرد برای منظور اشکال مختلفی از کنترل‌گرها اضافه شده‌اند. برای کنترل نوسانات و جلوگیری از بسته شدن شیر فنرها اهرم‌ها یا وزنه‌هایی در ساختار شیر چک طراحی شده است.

شیر یا سوپاپ چک کن

شیر برگشتی نوسانی یا سوپاپ چک کن یکی از متداول‌ترین سوپاپ‌های شیر خودرو فعال است که به عنوان یک مانع جریان برگشتی یا یک سوپاپ جهت عمل می‌کند. یکی از نمونه‌های پرمصرف این سوپاپ چک کن در خودرو، شیر کنترل هوای دور آرام یا IAC در موتور است.

سوپاپ یکطرفه روغن

سوپاپ یکطرفه روغن یا شیر pvc یک قطعه حیاتی در سیستم تهویه میل لنگ است که وظیفه کنترل بخار روغن و تنظیم فشار داخل کارتل را در موتور خودرو بر عهده دارد و قطعه‌ای است که مقدار کمی روغن را در سرسیلندر نگه می‌دارد و نمی‌گذارد روغن به کارتل برگردد، این کار باعث می‌شود زمانی که خودرو را روشن می‌کنید سرسیلندر روغن داشته باشد تا میل سوپاپ‌ها و استکانی‌ها خراب نشوند، بنابراین اگر متوجه خروج دود آبی از اگزوز شده‌اید و یا قدرت موتور به طور ناگهانی کاهش یافته است، به خرابی سوپاپ یک طرفه روغن در خودرو شک کنید.

شیر چک سوخت

سوپاپ‌های چک سوخت بدون بازگشت معمولا هنگام مقاوم سازی خودروهای قدیمی و کلاسیک جهت جلوگیری از نشتی مخزن سوخت استفاده می‌شدند که اکنون ما سوپاپ‌های چک سوخت ۱۰ میلی‌متری و ۱۲ میلیمتری در سیستم سوخت خودروها را جایگزین آن کرده‌ایم.

سوپاپ یا شیر چک سوخت در خطوط سوخت نصب می‌شود و اجازه می‌دهد تا سوخت تنها در یک جهت جریان داشته باشد و از خشک شدن خطوط نیز جلوگیری می‌کند.

سوپاپ چک پمپ باد

در سیستم تزریق هوای ثانویه هوا باید به سیستم اگزوز تزریق شود اما دود اگزوز نباید خارج شود. این کار با استفاده از یک سوپاپ یک طرفه پمپ هوا یا پمپ باد انجام می‌شود که به عنوان یک خیابان یک طرفه عمل می‌کند و در آن هوا می‌تواند وارد شود، اما گازهای خروجی و دود نمی‌توانند خارج شوند. سوپاپ چک پمپ باد یا هوا برای اطمینان از سوختن کامل‌تر گازهای خروجی استفاده می‌شود، که هم مصرف سوخت را کاهش داده و هم آلودگی ناشی از اگزوز خودروها را از بین می‌برد. شیر چک پمپ هوا در نزدیکی قسمت بالایی موتور نصب می‌شود و برخی از خودروها نیز بیش از یک سوپاپ چک پمپ باد دارند.

طول عمر سوپاپ چک

با گذشت زمان شیر چک پمپ هوا نه تنها در معرض حرارت زیاد بلکه سایر اشکال آسیب قرار می‌گیرد و می‌تواند خراب شده و عملکرد آن کاهش یابد. هیچ طول عمر مشخصی برای سوپاپ چک پمپ هوا وجود ندارد اما خرابی دریچه پمپ هوا باعث روشن شدن چراغ چک check engine در خودرو می‌شود و یا کامپیوتر کد خرابی سوپاپ را به نمایش می‌گذارد.

علائم خرابی سوپاپ در خودرو

ممکن است خرابی سوپاپ چک در خودرو به علائم زیر منجر شود:

1. افت قدرت موتور: سوپاپ چک خراب می‌تواند منجر به کاهش قدرت موتور شود، در صورتی که متوجه افت قدرت موتور شدید ممکن است سوپاپ‌های چک خودرو خراب شده باشند.
2. شنیدن صداهای عجیب از درون موتور: صداهای ناشی از سوپاپ خراب معمولا مشخص و غیر عادی هستند مانند صدای خش خش، زغال سوزی و… که می‌تواند نشانه خرابی سوپاپ باشند.
3. افزایش مصرف سوخت: سوپاپ خراب می‌تواند منجر به افزایش مصرف سوخت خودرو شود، اگر متوجه شده‌اید که میزان سوخت مصرفی خودروی‌تان بیش از حد است ممکن است خرابی سوپاپ‌ها باعث بروز این حالت شده باشد.

دلایل کج شدن سوپاپ خودرو

1. فرسایش: فرسایش سوپاپ‌ها از جمله مهمترین آسیب‌های شیر چک یا سوپاپ در خودرو است، که در طول زمان و به علت استفاده بیش از حد از سوپاپ ایجاد می‌شود.
2. تجمع رسوبات و آلودگی‌ها: تجمع رسوبات آلودگی‌های موجود در سوخت و مایع خنک کننده بر روی سوپاپ‌ها باعث کج شدن آن‌ها و خرابی سوپاپ‌ها شده و در صورتی که آن‌ها را سالانه بازدید و بررسی نکنید ممکن است به موتور نیز آسیب جدی برسانند.
3. تنظیم نبودن بازویی سوپاپ: این بازوهای سوپاپ هستند که باعث باز و بسته شدن سوپاپ می‌شوند اگر تنظیمات این بازوها به درستی انجام نشده باشد ممکن است باعث نقص در عملکرد موتور، شنیدن صدای زوزه از درون موتور و… شود.
4. قطر نامناسب شاخه سوپاپ: شاخه‌های سوپاپ باید قطر مناسبی داشته باشند در غیر این صورت جریان سوخت و هوا در سیلندر به درستی ترکیب نشده و باعث خفگی موتور و کاهش قدرت موتور می‌شود، بنابراین لازم است حتماً قطر سوپاپ‌ها بررسی شده تا متناسب با موتور انتخاب شوند.
5. شنیدن صداهای ناهنجار از درون موتور: شنیدن هرگونه صدای ناهنجار و نامتعارف از داخل موتور می‌تواند نشانه نصب نادرست سوپاپ‌ها در موتور یا کجی آن‌ها باشد.

منبع: iqsdirectory