استپر موتور قطعه‌ای است که در موتور خودرو و روی دریچه گاز نصب می‌شود. استپر موتور در واقع یک شیر تنظیم هوای ورودی به موتور است. هنگامی که هوای ورودی به موتور به اندازه و تنظیم باشد وقتی پا را از روی گاز برمی‌دارید ماشین خاموش نمی‌شود، چون استپر موتور یا سوپاپ کنترل هوا در دور آرام موتور، میزان هوای ورودی به موتور را تنظیم کرده و اجازه خاموش شدن خودرو را نمی‌دهد. در ادامه مقاله علائم خرابی استپر موتور یا موتور پله‌ای در خودرو را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
نحوه کار استپر موتور
استپر موتور یا شیر تنظیم هوای ورودی به موتور پله‌ای با همکاری با سنسور دریچه گاز با دریافت و ارسال اطلاعات به سیستم کامپیوتری خودرو یا ECU از خاموش شدن خودرو در دورهای پایین موتور جلوگیری می‌کند. این گونه که با نصب این قطعه روی دریچه گاز مقدار هوای ورودی با حرکت به جلو و عقب و با عملکرد ۴ ترانزیستور در استپر موتور کنترل می‌شود و ECU با دریافت دمای موتور فرمان لازم را به ترانزیستورها می‌دهد و شیر استپر باز و بسته می‌شود.
همچنین به دلیل وجود استپر موتور در قسمت ورودی شیر گاز، احتمال کثیفی آن با ذرات معلق و دوده و روغن بسیار است. آلودگی استپر موتور باعث بروز اختلال در عملکرد آن شده و لازم است که این قسمت حتماً تمیز شود تا آسیب جدی به موتور وارد نشود.
اجزای اصلی استپر موتور یا موتور پله‌ای
این قطعه نیز همانند سایر قطعات برقی در موتور خودرو از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هماهنگ با یکدیگر عمل کرده تا یک هدف (که خاموش نشدن ماشین در دور پایین است) محقق شود. از اجزای اصلی استپر موتور می‌توان به الکتروموتور، فنر نگهدارنده، بوش جدا کننده، شفت پله‌ای و کلاهک نام برد.
وظایف استپر موتور در خودرو
مهمترین وظیفه استپر موتور نگه داشتن خودرو در سرعت‌های پایین است، اما این قطعه حیاتی وظایف دیگری نیز دارد از جمله این وظایف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نقش دریچه گاز: هنگامی که موتور سرد است استپر موتور نقش دریچه گاز را بازی می‌کند و با تنظیم سوزن ماشین با اولین استارت، ماشین استارت می‌خورد و روشن می‌شود.
- تنظیم سرعت موتور: استپر موتور همچنین سرعت موتور را هنگام تحمل بار اضافه تنظیم می‌کند. به عنوان مثال هنگامی که کولر گازی را در هوای گرم روشن می‌کنید بار اضافی به موتور وارد می‌شود، در این زمان برای پاسخگویی به این بار اضافی استپر موتور دور موتور را افزایش می‌دهد.
- تنظیم سوخت و هوا در دور پایین موتور: یکی دیگر از عملکردهای استپر موتور، تنظیم سوخت و هوا در دور پایین است. منظور از دور کم در خودرو سرعت بین ۹۰۰ الی ۱۱۰۰ دور در دقیقه است. هنگامی که خودرو پارک شده و موتور خودرو کار می‌کند، تنظیم سوخت و هوای ورودی توسط استپر انجام می‌شود.
- تنظیم سرعت خودرو هنگام تعویض دنده: هنگامی که راننده در تعویض دنده پای خود را از روی پدال گاز برمی‌دارد، استپر سرعت را با جلوگیری از بسته شدن سریع مسیر هوا تنظیم می‌کند، این اتفاق تنها زمانی می‌افتد که راننده به طور ناگهانی پای خود را از روی پدال ترمز برمی‌دارد.
علائم خرابی استپر موتور
اکنون زمان آن است که به علائم خرابی استپر نگاهی بیندازیم؛ همان‌گونه که قبلاً نیز گفته شد مهمترین وظیفه استپر جلوگیری از خاموش شدن ماشین در دور موتور پایین است به عبارت دیگر دور موتور در سرعت‌های پایین توسط استپر تنظیم می‌شود. بنابراین می‌توان خرابی آن را در دوره‌های پایین به راحتی تشخیص داد و این اتفاق اغلب زمانی می‌افتد که موتور روشن است. دراین حالت، دور موتور ثابت نیست و اگر به عقربه دور موتور در داشبورد نگاه کنید دائماً در نوسان است و بالا و پایین می‌پرد.
تشخیص خرابی استپر موتور با علائم دیگری نیز همراه است:
- افزایش دور موتور بلافاصله پس از استارت زدن خودرو
- خاموش شدن خودرو با رها کردن پدال گاز
- کاهش دور موتور در بارهای اضافی وارد شده به ماشین مانند روشن کردن کولر
- سرعت ناپایدار موتور در حین کار
- گاز خوردن خودرو بدون دلیل و پس از استارت زدن
- افزایش دور موتور با افزایش دمای موتور
- روشن شدن چراغ چک
- خاموش شدن ناگهانی موتور
تمامی علائم خرابی استپر مربوط به نحوه عملکرد خود استپر است، زیرا سوپاپ آن به درستی باز و بسته نمی‌شود در نتیجه میزان هوای ورودی به موتور مختل شده و علائم بالا بروز می‌کنند.
نحوه شستشوی استپر موتور
- خودرو را خاموش کرده و اجازه دهید موتور خنک شود.
- محل استپر را مشخص کنید.
- پس از پیدا کردن استپر پیچ‌های مربوط را باز کرده و سیم‌ها و اتصالات آن را از موتور جدا کنیم.
- قطعه استپر را با دقت بشویید و برای شستشو از محلول اسپری دیزل یا انژکتور استفاده کنید.
- با استفاده از باد سشوار آن را خشک کنید.
- شیر استپر را بررسی کنید و حتماً از بسته بودن آن مطمئن شوید.
- استپر را در جای خود گذاشته، سیم‌ها را وصل کنید و پیچ‌ها را ببندید.
عمر مفید استپر موتور چقدر است؟
به طور کلی استپر موتور از جمله قطعات مصرفی با طول عمر بسیار زیاد است و در صورتی که در خودرو ایجاد مشکل نکند و کثیف وخراب نشود، معمولاً نیاز به تعویض نیز ندارد. اما برخی شرکت‌های تولیدی قطعات خودرو به مشتریان خود توصیه می‌کنند که جهت عملکرد بهینه خودروهای جدید و با توجه به آلایندگی‌های محیطی بالا و احتمال خرابی استپر در طول زمان این قطعه را هر ۵۰۰۰۰ کیلومتر تعویض نمایند و روغن کاری منظم و سرویس به موقع استپر می‌تواند بر میزان کارکرد این قطعه در موتور بیفزاید و طول عمر آن را نیز افزایش دهد.
منبع: blog.orientalmotor