هر خودرویی برای آماده بودن در تمام شرایط جادهای به سرویسهای منظم و تعویض گاه به گاه قطعات نیاز دارد. یکی از بخشهای مهم خودرو، کمربند سرپانتین است که بسیاری از سیستمهای ضروری خودرو از دینام گرفته تا پمپ آب، تهویه مطبوع و فرمان برقی را به حرکت در میآورد. ممکن است این تسمه بدون تعویض به موقع، از کار بیفتد و خطر آسیب جدی و پرهزینهای را به همراه داشته باشد.
در مستر ماشین باز ما همیشه آماده هستیم تا به تمام نیازهای تعمیر و نگهداری خودرو، از جمله تعویض تسمه سرپانتین پاسخ دهیم. در ادامه مطلب درباره نقش کمربند سرپانتین، تعداد دفعات تعویض آن و علائم رایج فرسودگی آن بیشتر توضیح میدهیم.
کمربند سرپانتین چیست؟
تسمه سرپانتین که به عنوان تسمه محرک یا تسمه لوازم جانبی نیز شناخته میشود، یک تسمه طولانی و پیوسته است که از چند قرقره در محفظه موتور عبور میکند. این نام از مسیر پیچشی و مار مانندی گرفته شده است که بین اجزای مختلف موتور قرار گرفته است.
کمربندهای سرپانتین مدرن معمولاً از لاستیک اتیلن پروپیلن دی ان مونومر (EPDM) تقویت شده با پلی استر یا آرامید ساخته میشوند. این ساختار دوام و مقاومت بسیار خوبی در برابر حرارت ایجاد میکند. تسمههای سرپانتین برای درگیر شدن با قرقرههای موتور طراحی شدهاند. یک طرف آن برای درگیر شدن قرقرههای صاف، صاف و دیگری آجدار است، با دندههای دندانه مانند که در قرقرههای شیاردار قرار میگیرد. تعداد دندهها بسته به طراحی موتور، چیدمان لوازم جانبی آن و نیاز کلی آن به قدرت متفاوت است.
تسمه سرپانتین به چه قطعاتی نیرو میدهد؟
وظیفه اصلی تسمه سرپانتین انتقال بخشی از نیروی موتور به سایر لوازم جانبی و سیستمها میباشد از جمله:
- دینام: یکی از مهمترین وظایف تسمه سرپانتین درگیر کردن دینام است که برای شارژ باتری و راه اندازی سیستم الکتریکی خودرو نیروی الکتریکی تولید میکند.
- پمپ فرمان برق: تسمه برای کمک به فرمان برقی فشار هیدرولیک تولید میکند. اگر تسمه از کار بیفتد، سیستم فرمان برقی عملکرد خود را از دست میدهد و فرمان را سختتر و کنترل آن را دشوارتر میکند.
- پمپ آب: تسمه برای حفظ دمای پایدار، مایع خنک کننده را در موتور به گردش در میآورد. اگر تسمه خراب شود، سیستم خنک کننده از کار میافتد و خطر داغ شدن بیش از حد موتور را افزایش میدهد.
- کمپرسور تهویه مطبوع: این قسمت مبرد را در سیستم تهویه مطبوع تحت فشار قرار میدهد. خرابی تسمه باعث از کار افتادن تهویه مطبوع میشود.
در خودروهای قدیمیتر، تسمههای V-شکل چندگانه معمولاً قطعات مختلفی را تأمین میکردند که هر تسمه به یک یا دو لوازم جانبی اختصاص داشت. جیم ونس، مهندس صنعت لاستیک، اولین تسمه سرپانتین را در سال ۱۹۷۴ اختراع و ثبت کرد. در اوایل دهه ۱۹۸۰، خودروسازان بزرگی مانند فورد و جنرال موتورز آن را در مدلهای پرچمدار خود به کار گرفتند و پس از آن به یک استاندارد صنعتی تبدیل شد. این سیستمها طراحی موتور را ساده کرده، وزن را کاهش داده و کارایی را افزایش میدهند. اکثر وسایل نقلیه مدرن برای رانندگی همه لوازم ضروری به یک تسمه مارپیچ تکیه میکنند، که تعمیر و نگهداری را آسانتر میکند و قابلیت اطمینان کلی را بهبود میبخشد.
کمربند سرپانتین چگونه کار میکند؟
تسمه سرپانتین بر اساس یک اصل ساده انتقال نیرو عمل میکند. همانطور که میل لنگ موتور میچرخد، تسمه مارپیچ را به حرکت در میآورد که لوازم جانبی متصل به آن را تغذیه میکند. تسمه در یک مسیر مشخص هدایت میشود تا اطمینان حاصل شود که هر جزء مقدار مناسبی از توان را دریافت میکند. اجزای کلیدی در سیستم کمربند سرپانتین عبارتند از:
- قرقره محرک: این قرقره به میل لنگ متصل است و چرخش تسمه را به حرکت در میآورد و به آن امکان حرکت و انتقال نیرو را میدهد.
- قرقرههای جانبی: هر یک از لوازم جانبی موتور دارای قرقره مخصوص به خود است که نیرو را از تسمه دریافت میکند.
- قرقرههای بیکار: این قرقرههای بدون نیرو تسمه را در طول مسیر هدایت کرده و به حفظ تراز مناسب کمک میکنند.
- قرقره کشنده: این قرقره فنری یا هیدرولیک کشش بهینه تسمه را حفظ میکند.
کشنده تسمه برای تسمه سرپانتین و سیستم قرقره حیاتی است. به طور خودکار برای کشش و سایش کمربند در طول زمان تنظیم میشود و کشش ثابت را حفظ میکند. مسیر دقیق تسمه سرپانتین به نوع موتور و طرح آن بستگی دارد. در بیشتر خودروها برای کمک به نصب صحیح، یک نمودار مسیریابی در زیر کاپوت یا دفترچه راهنمای خودرو وجود دارد.
چگونه متوجه شویم کمربند سرپانتین به تعویض نیاز دارد؟
هنگامی که تسمه سرپانتین خودرو فرسوده یا پاره میشود، باعث میشود موتور و اجزای مختلف درست کار نکنند یا آسیب جدی ببینند. خوشبختانه، علائم هشدار دهندهای وجود دارد که نشان میدهد کمربند مارپیچ فرسوده شده است. شناسایی زودهنگام این علائم میتواند در جلوگیری از تعمیرات پرهزینه کمک کننده باشد.
- صدای جیر جیر یا جیک از موتور: اگر متوجه صدای جیغ بلند یا صدای جیر جیر شدید، به خصوص هنگام استارت زدن یا شتاب گیری ماشین، ممکن است نشان دهنده شل بودن یا فرسودگی تسمه سرپانتین باشد. این صدا زمانی ایجاد میشود که تسمه لیز بخورد یا به درستی در قرقرهها قرار نگیرد.
- ترکهای قابل مشاهده، ساییدگی یا لعاب روی کمربند: هرگونه علائم آسیب فیزیکی روی کمربند را بررسی کنید. به عنوان مثال، ترکها و ساییدگی نشانههای سایش هستند، در حالی که لعاب میتواند نشان دهنده گرم شدن بیش از حد یا لیز خوردن باشد.
- داغ شدن بیش از حد موتور: اگر موتور خودرو بیش از حد گرم میشود، بررسی کنید که آیا تسمه سرپانتین به درستی پمپ آب را درگیر میکند یا خیر. اگر تسمه لیز خورده باشد یا پمپ را به درستی حرکت نمیدهد، ممکن است موتور خودرو خنک کننده کافی دریافت نکند.
- خرابی لوازم جانبی: مشکلات مربوط به لوازم جانبی مانند فرمان برقی، تهویه مطبوع یا سیستمهای الکتریکی میتواند به دلیل لیز خوردن یا فرسودگی تسمه باشد. اگر تسمه نتواند این قطعات را به خوبی هدایت کند، احتمالاً متوجه مشکلات فرمان، ضعیف شدن تهویه مطبوع یا باتری در حال مرگ خواهید شد.
- چراغ هشدار باتری: خرابی تسمه سرپانتین میتواند بر توانایی دینام برای شارژ مجدد باتری تأثیر بگذارد. اگر چراغ باتری خودرو روشن شود، میتواند نشانه این باشد که تسمه، دینام را به درستی نمیچرخاند.
در صورت مشاهده هر یک از این علائم تاخیر نکنید. همانطور که تسمه سرپانتین فرسودهتر میشود، خطر شکستن یا از کار افتادن آن افزایش مییابد، که میتواند منجر به خرابی قطعات موتور شود.
چه زمانی باید کمربند سرپانتین را تعویض کنید؟
اکثر کمربندهای سرپانتین برای دوام بین ۶۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ مایل طراحی شدهاند. دفترچه راهنمای خودرو را برای فواصل زمانی خاص تعویض بررسی کنید، زیرا ممکن است برخی از وسایل نقلیه به تغییرات مکرر نیاز داشته باشند. رقم دقیق بسته به نوع و مدل وسیله نقلیه و شرایط رانندگی متفاوت است:
- آب و هوا: آب و هوای خشک و دمای بالا باعث میشود که مواد تسمه با سرعت بیشتری تخریب شوند.
- شرایط رانندگی: راندن مکرر، توقف و حرکت، بکسل کردن و کشیدن بارهای سنگین باعث فشار اضافی بر موتور و تسمهها میشود.
- سن وسیله نقلیه: ممکن است خودروهای قدیمی زودتر به تعویض تسمهها نیاز داشته باشند، یا به این دلیل که تسمههای نئوپرن دوام کمتری دارند یا صرفاً به دلیل فرسودگی و پارگی ناشی از افزایش سن.
در طول تعمیر و نگهداری معمول خودرو، درخواست بازرسی تسمه و سایر کارهای ضروری مانند تعویض روغن یا چرخش لاستیک را داشته باشید. مکانیکهای حرفهای میتوانند کمربند را از نظر علائم اولیه سایش بررسی کنند و تشخیص دهند که آیا تعویض آن ضروری است یا خیر. اگر باید تعویض شود آنها میتوانند به شما کمک کنند تا آن را در زمان مناسب تعویض کنید.
منبع: htsaves